Pre Julija Cezara, Rimljani su koristili lunarni kalendar sa deset meseci i 304 dana u godini. Ovo je izazvalo ogromnu konfuziju, pošto Mesec napravi potpunu orbitu oko Zemlje za samo 27 dana, 7 sati i 43 minuta. Kao rezultat toga, kalendarski datumi solsticija, ravnodnevica i verskih praznika bi se pomerali u različita doba godine tokom vremena. Kako se na kraju napustio lunarni kalendar da bismo dobili fiksni kalendar i dan Nove godine?

Zabuna sa lunarnim kalendarom je uticala na mnoge stvari, poput sadnje i žetve useva. Pored toga, to je imalo značajan uticaj na tačnost kada su vladini zvaničnici, poznati kao „konzuli“, obavljali svoje jednogodišnje funkcije, koje su radije započinjali 1. januara u znak obeležavanja Nove godine. Međutim, januar bi u nekim godinama mogao da padne sredinom jeseni.

Julijanski kalendar

Julije Cezar je naučio o novom i preciznijem načinu čuvanja vremena iz svog druženja sa Kleopatrom, pošto su Egipćani koristili kalendar zasnovan na kretanju Sunca umesto Meseca. Njihov kalendar je imao 360 dana i 12 meseci u godini. Cezar je uspostavio egipatski sistem merenja vremena i razvio 12-mesečni kalendar 46. godine pre nove ere. Da bi ostavio trag na novom julijanskom kalendaru, preimenovao je mesec jul po sebi, a sledeći mesec će kasnije poneti ime njegovog naslednika, Cezara Avgusta, koji je napravio dalja poboljšanja kalendara.

Prvi januar je postao početak nove godine pre svega zato što su rimski političari tada otpočinjali svoje službene dužnosti. Uobičajeno se veruje da je mesec dobio ime po drevnom rimskom bogu Janusu, koji je predstavljao promenu i početke i prikazan je sa jednim licem koji gleda unazad i jednim licem koji gleda napred.

Dok je julijanski kalendar bio bolji od prethodnog, to nije kalendar kakav danas poznajemo. Blago pogrešno izračunavanje solarne godine izazvalo je razmak od oko 10 minuta godišnje. Ti minuti su se zbrajali, i oko 1450. godine bilo je dodatnih deset dana u kojima niko nije znao šta da radi.

Gregorijanski kalendar

Iako su drugi pokušavali da iznađu rešenje, papa Grgur XIII je bio najuspešniji. Oko 1575. godine osnovao je savet da traži tačniji i razumljiviji kalendar od astronoma širom Evrope. Naučnici tog vremena nadograđivali su se na radu brojnih prethodnih astronoma, kao što su Kopernik i Kardano. Nakon unošenja prilagođavanja i ispravki, jedan broj njih je dao svoje predloge novog kalendara veću. Prema Frederiku J. Baumgartneru, koji je napisao esej pod nazivom Pape, astrolozi i reforma kalendara ranog modernog doba:

Reforma koja je na kraju prihvaćena došla je od matematičara, Luiđija Lilija, iz Kalabrije, koji živi u Veroni. On je umro, ali njegov brat je podneo svoj predlog 1578 . . . . Početkom 1581. komisija je formalno predstavila plan pape Lilija, koji je bio zasnovan na Alfonsinovim zvezdanim tablicama, a ne na Pruteničkim [Kopernikovim tablicama]. . .

Novi gregorijanski kalendar je ispravio 10-minutnu grešku i uveo dodatni dan, 29. februar, koji se dodaje svake četiri godine. Papa Grgur je potpisao reformu 1582. godine i očekivalo se da sve katoličke vlade budu u skladu sa novim kalendarom, ali to bi značilo promenu datuma određenih praznika i verskih obreda. 1. januara bi bila obeležena Nova godina.

Protestantske i pravoslavne zemlje odbacile su novi kalendar iz verskih razloga. Oni su glasno objavili da je Grgur antihrist kojeg pominje Novi zavet, jer je promenio vreme i godišnja doba.

Iznenađujuće, mnoge razvijene zemlje sve do nedavno nisu poštovale 1. januar kao Novu godinu. Većina britanskih teritorija nije izvršila promenu do 1752. godine, a Rusija je čekala do njihove revolucije 1917. godine.

Nova godina koja se menja

Većina ljudi je svesna pokretnih datuma Kineske Nove godine i jevrejske Nove godine (Roš Hašana). Čak i u zemljama koje imaju fiksni kalendar, prvi dan nove godine može se uveliko razlikovati. Etiopija počinje svoju godinu 11. septembra. Neki delovi Indije slave festival na datume zasnovane na hinduističkom kalendaru. Zanimljivo je da mala oblast doline Gvaun u Velsu koristi arhaični julijanski kalendar i slavi 13. januar kao početak nove godine.

Na kraju, 1. januar je postao početak godine zbog političkih izbora u Rimu koji su održani pre više hiljada godina. Na sreću, danas se 1. januar javlja u isto doba godine, zahvaljujući usvajanju novih, fiksnih kalendara. Međutim, nauka je primetila da su astronomski faktori, kao što je vreme potrebno Zemlji da kruži oko Sunca i udaljenost do Sunca, nestabilni. Možda će to zahtevati još jednu promenu u kalendaru koja će pomeriti početak godine na drugi datum. (Jedan od predloga dao je naš naučnik Milutin Milanković.) Samo će vreme pokazati.

SREĆNA VAM NOVA GODINA!!!

Mr. D. Tovarišić