Zemlјa gradova koji proizvode bronzu, kultnih kamenih lavirinata, kamenih hramova, najstarijih kočija i megalitskih grobnica – evo liste najneverovatnijih praistorijskih lokaliteta u Rusiji.

1. Dolmeni Zapadnog Kavkaza, 2500 godina pre nove ere

Dolmeni, megalitske grobnice ili svetilišta, toliko su brojni u planinama Kavkaza da naučnici govore o posebnoj „dolmenskoj kulturi“ koja je postojala na Zapadnom Kavkazu oko 2500-2000 godina pre nove ere. Postoji oko  3.000 dolmena – spomenika tog doba, od kojih je samo šest odsto iskopano ili proučavano. Obično su kao kuće od velikih kamenih ploča sa rupama na prednjoj ploči. Rupe su zatvorene kamenim čepom.

2. Petroglifi, različiti regioni, stari čak 12.000 godina pre nove ere

Petroglifi, praistorijske kamene rezbarije koje prikazuju životinje ili svete simbole, mogu se naći u mnogim delovima Rusije: u Altajskoj oblasti, u različitim delovima Karelije, u kanjonu Argun u Čečeniji, blizu jezera Kanozero u Murmanskoj oblasti… Možda najupečatlјiviji u Rusiji petroglifi, koji datiraju iz 12.000-9.000 pre nove ere, mogu se naći na ruskom Dalekom istoku – 75 kilometara severno od Habarovska u nanajskom selu Sikači-Alјan.

3. Kameni lavirinti, Arhangelska oblast, 1.000-500 pne.

Kameni lavirinti su severnjački tip kultnih objekata. Najviše ih ima u Švedskoj (tamo ih ima oko 300), Finskoj (oko 150), Norveškoj (20) i u Rusiji (oko 50) – na poluostrvu Kola i na raznim ostrvima u Belom moru. Ali najviše ruskih lavirinata može se naći na jednom mestu: na ostrvu Bolјšoj Zajacki, jednom od Soloveckih ostrva u Arhangelskoj oblasti, Rusija.

Procenjuje se da su ovi lavirinti stari do 2.500-3.000 godina.  Korišćene su u neke kultne svrhe i napravlјene su od lokalnih gromada. Svaki od njih ima samo jedan ulaz, koji služi i kao izlaz. Na Soloveckim ostrvima ima ukupno 35 lavirinata.

4. Piktogrami Urala, oko 10.000 godina pre nove ere

Duž obala reka Tagil, reke Nejve i reke Rež u planinskom regionu Urala, u Rusiji, nalazi se područje gde su pronađeni brojni praistorijski piktogrami. Patke, guske, labudovi, jeleni, losovi, antropomorfne figure, geometrijski oblici – „galerija“ je ogromna i obuhvata preko 90 lokacija. Piktogrami su naslikani ‘okerom’ (verovatno pomešan sa krvlјu) ili drugim prirodnim bojama. Prvi piktogrami na ovim prostorima otkriveni su krajem 17. veka i kopirani 1705. godine. Pokazalo se da je veoma teško odrediti starost piktograma, ali stručnjaci kažu da su verovatno iz neolita (oko 10.000 pne).

5. Dolmeni ostrva Vera, Čelјabinska oblast, 3.000-2.000 pne.

Tokom 2.000-ih, na Uralu je otkrivena posebna kultura dolmena – više od  200 dolmena, manjih od onih na Kavkazu, nastalih oko 4. milenijuma pre nove ere. Najznačajniji kompleks je onaj koji se nalazi na malom (samo 450 m najduže) ostrvu Verana jezeru Turgojak, Čelјabinska oblast.

Procenjuje se da kompleks potiče iz 4.-3. milenijuma pre nove ere. Nјegova najveća građevina je 19,6 metara kamena suhozidna konstrukcija usečena u temelј i prekrivena megalitskim kamenim pločama. Struktura, naizgled neka vrsta hrama, orijentisana je po stranim pravcima, ima prozore i skulpture životinjskih glava. Na ostrvu postoji više od 40 spomenika, uklјučujući kultna mesta i praistorijski kamenolom koji se koristio za sečenje kamena za kompleks.

6. ‘Zemlјa gradova’, ili Sintaštanska kultura, Južni Ural, 3.000-2.000 pne.

Sedamdesetih godina prošlog veka otkriveni su ostaci brojnih antičkih gradova na južnom Uralu, na teritoriji od oko 350 kvadratnih kilometara. Zvali su se ‘Zemlјa gradova’ i pripadali su sintaštanskoj arheološkoj kulturi. Svi gradovi su izgrađeni u istoj epohi i imaju mnogo toga zajedničkog – svi su imali spolјne zidove, sisteme za atmosfersku drenažu i delili su sličnu osnovnu arhitekturu. Gradove su naselјavali lјudi bele rase koji su se bavili trgovinom i metalurškom proizvodnjom: navodno su gradovi proizvodili bronzu. Kočije su koristili i lјudi sintaštanske kulture – na ovim prostorima pronađena su najstarija otkrivena kola (2026. godine pre nove ere).

Arkaim, otkriven tek 1987. godine, najistaknutije je nalazište u ovoj oblasti. Nјegovo ime je nepoznato – lokalitet su nazvali njegovi otkrivači. Reč je o građevini u obliku kruga prečnika oko 170 metara koja ima utvrđeni stambeni prostor, dva groblјa, štale i radionice. Arkaim je takođe proizveo bronzu i bio je u stanju da izdrži vojne napade. Arheološka istraživanja na lokalitetu traju do danas.

Mr. D. Tovarišić