Istorija papske države je jedan od najfascinantnijih i najsloženijih aspekata zapadne civilizacije, i postoji nekoliko perioda u njenoj dugoj i pričanoj prošlosti koji su toliko intrigantni kao što je pornokratija. Tokom ovog perioda, papstvo je u velikoj meri kontrolisalo niz moćnih žena, koje su bile poznate po svojoj političkoj pameti i sposobnosti da manipulišu Crkvom u svoju korist i svojim skandaloznim ličnim životima. Kako su ove žene kontrolisale katoličku crkvu? I kakav je njihov trajni efekat na papstvo?

Jedna od najistaknutijih ličnosti ove ere bila je Marozija od Rima, plemkinja koja je postala jedna od najmoćnijih žena u Rimu kroz svoje veze sa papama. Neki smatraju da je Marozija bila najmoćnija žena u čitavoj istoriji Rima. Ali, prvo da razmotrimo šta je pornokratija.

Šta je bila pornokratija?

Nekoliko perioda u istoriji ima tako privlačno ime kao što je pornokratija, poznata i kao „vladavina bludnica“ ili nešto manje uzbudljivo „mračno doba“ ili Saeulum obscurum. Ali šta je to bilo? I da li je opravdalo svoj naziv koji skandalozno zvuči?

Pornokratija je bila 60-godišnji period papske istorije tokom 10. veka nove ere, tokom kojeg je niz ljubavnica (uglavnom iz iste porodice) vladajućih papa u velikoj meri kontrolisao papstvo. Počelo je 904. godine nove ere izborom pape Sergiusa III, a završilo se oko 60 godina kasnije smrću pape Jovana XII. Iako je papstvo tokom vekova imalo prilično veliki udeo u skandalima, ovaj period se naširoko smatra jednom od najnižih tačaka papske kancelarije.

Izraz “pornokratija” sa izvornog grčkog doslovno znači “moć prostitutki”. Period je dobio svoje prilično ljupko ime zbog činjenice da se veruje da su moćne žene iz aristokratske porodice Teofilakti koristile svoje seksualne odnose sa papama da utiču na njihove odluke i steknu ogromnu moć.

Žene koje su imale istaknutu ulogu tokom Pornokratije bile su Teodora i njena ćerka Marozija, koje su bile ljubavnice nekoliko papa, i Teodorina sestra, koja je bila ljubavnica drugog pape. Ove žene su bile poznate po svojoj političkoj pameti i sposobnosti da manipulišu papstvom u svoju korist.

Ovaj period papstva bio je poznat po tome što je bio posebno korumpiran i obeležen skandalima sa mnogim papama koji su se bavili razvratom, simonijom (kupovinom i prodajom crkvenih privilegija poput pomilovanja i beneficija) i drugim nemoralnim ponašanjem. Za veliki deo ovog ponašanja okrivljena je porodica Teofilakti koja je te jadne nevine pape navela na stranputicu.

Marozija od Rima, kraljica pornokratije

Dok je nekoliko žena igralo značajnu ulogu u pornokratiji, Marozija se može posmatrati kao kolovođa. Rođena je oko 890. godine nove ere i bila je ćerka konzula Teofilakta, grofa od Tuskula, i njegove žene Teodore. Zajedno su viđeni kao prava moć u Rimu.

Teodora je stekla vlast kroz brojne afere sa nekoliko papa. Marozija je dobro učila od svoje majke i idući njenim stopama postala je ljubavnica pape Sergiusa III, koji je bio poglavar Rimokatoličke crkve od 904. do 911. Imala je samo 15 godina kada je afera počela.

Sa papom je dobila sina i kroz vezu sa njim postala jedna od najmoćnijih žena u Rimu. Tokom godina zavela je još nekoliko papa i sa svakim dobijala još veću moć. Uticala je na papstvo i druge političke poslove širom Rima i čak je obezbedila da njen sin postane papa Jovan XI.

Tokom perioda pornokratije, pape je obično birala mala grupa moćnih rimskih plemića, poznatih kao papski birači. Papski birači bili su grupa visokog sveštenstva i laika koji su bili odgovorni za izbor pape, a na njihove odluke su često uticale moćne ličnosti poput Marozije.

Kao aristokrate, Marozija i njena porodica su imali bliske veze sa ovim papskim biračima i lako su mogli da iskoriste njihov uticaj da obezbede izbor papa koji su bili naklonjeni njihovim interesima i koji su bili lako kontrolisani. U nekim slučajevima, Marozijini ljubavnici su izabrani za papu, uključujući papu Sergiusa III i papu Jovana X, za koga se verovalo da je njen vanbračni sin.

Moć i uticaj Marozije su takođe bili pojačani činjenicom da je papstvo bilo oslabljeno i podeljeno tokom ovog perioda. Često je bilo rivalskih pretendenta na papski presto, a značajan je bio i uticaj cara Svetog rimskog carstva na papstvo.

Na primer, 928. godine nove ere ona i njen drugi muž, Gaj od Toskane, pobunili su se protiv pape Jovana X, napali Rim i zatvorili papu (gde je umro zbog sumnjivih okolnosti). Nakon što je preuzela vlast, Marozija je postavila papu Lava VI, a zatim papu Stefana VII koji su bili njene marionete.

Papstvo je često bilo upleteno u političke intrige, a na izbor papa često su uticale moćne sekularne ličnosti poput Marozije. Međutim, važno je napomenuti da nisu sve pape izabrane tokom ovog perioda bili pod Marozijinom kontrolom, a neke su nezavisno birali papski birači.

Marozija i njeni saveznici su često pokušavali da se otarase papa koje nisu mogli direktno da kontrolišu. To je dovelo do njenog konačnog uništenja. Nakon organizovanja jednog velikog ustanaka, Marozija je zbačena i zarobljena 932. godine. Provela je narednih pet godina u zatvoru, umirući tamo.

Skandal i intriga

Era rimske pornokratije i Marozije bilo je burno vreme u istoriji papstva, obeleženo korupcijom, skandalima i političkim intrigama. Bio je to period kada je ugled Katoličke crkve bio ozbiljno narušen, a njen autoritet doveden u pitanje.

Međutim, važno je napomenuti da je ovaj period obeležen i usponom moćnih žena koje su bile u stanju da imaju značajan uticaj u društvu kojim su dominirali muškarci. Žene poput Teodore i Marozije bile su u stanju da izazovu status kvo i potvrde svoju moć, otvarajući put budućim generacijama žena da učine isto.

Danas nasleđe pornokratije služi kao podsetnik na opasnosti nekontrolisane moći, korupcije i važnosti održavanja integriteta i nezavisnosti institucija poput Crkve. Takođe služi kao svedočanstvo o moći žena da oblikuju istoriju, čak i kada se suoče sa ogromnim preprekama i opozicijom. Iza svakog moćnog muškarca stoji još moćnija žena.

Mr. D. Tovarišić