Čudne i jedinstvene formacije kamenih stubova ukrašavaju pustinjski pejzaž severoistočne Bugarske u blizini grada Varne. U nekim oblastima stubovi stoje kao okamenjeno drveće. U drugim oblastima, krečnjak pokapa do pet slojeva vidljivih stubova. Mnogi ljudi znaju za drevne spomenike Pobiti Kamani, što bukvalno znači kovani kamen. Drugi ih zovu Uspravno kamenje, Kamena šuma, Fosilna šuma ili Kamena pustinja.

Postoji 18 geoloških stubova koji se prostiru na površini od 45 kvadratnih kilometara duž bugarske obale Crnog mora. Svaka lokacija ima različit broj pojedinačnih kolona ili slojeva kolona naslaganih jedna na drugu. Možda je najzanimljivije nalazište kod kamenoloma u Beloslavu, gde je vidljivo 5 punih slojeva stubova uključujući i morsko dno. Svaki sloj je cementiran zajedno sa krečnjačkom kapom.

Opis uspravnog kamenja

Gledajući pejzaž Pobiti Kamanija, moglo bi se pomisliti da su ljudi isklesali i postavili stubove u zemlju kao da grade grčki hram. Međutim, stubovi nisu veštački. To su geološki krečnjački stubovi koji su se formirali u grebenima plitkog mora tokom eocenske epohe. Neki od stubova su šuplji, ali drugi nisu, a neki istraživači veruju da je šuplja karakteristika verovatno vremenski fenomen. Stubovi se izdižu u visini od 3 do 10 metara i široki su 0,2-8 metara. Oni datiraju od oko 50 miliona godina pre sadašnjosti. Tačno šta je izazvalo ove strukture je stalna debata skoro 200 godina.

Ogromni kameni stubovi su jedinstveni prirodni fenomen, koji nema paralela u svetu.

Teorije formiranja

Palata mitskih kiklopa

Naučnici su predložili mnogo različitih teorija o kamenoj šumi Pobiti Kamani. Prva dokumentacija o formacijama potiče od ruskog arheologa Tepljakova, koji je otišao u Varnu tokom rusko-turskog rata 1829. godine. On je strukture nazvao „stupovima hramova ili palata“ i mislio je da su možda pripadale drevnom stanovništvu mitskih kiklopa (Nachev & Sinniovski 2014). On je, međutim, uzeo u obzir i prirodne uzroke.

Okamenjeno drveće

Drugi istraživač, A. Margos, verovao je da su stubovi zapravo šuma okamenjenog drveća koje je istrunulo u morskoj vodi i pretvorilo se u kamen. Ova teorija nije objasnila povezane slojeve stubova i kasnije je opovrgnuta. Verovatnije teorije uključuju niz prirodnih uzroka. Oni uključuju prodiranje metana ili kišnice i organizme, kao što su crvi, koralni polipi ili alge.

Metan

Preovlađujuće verovanje u vezi sa formiranjem kamenih šuma Pobiti Kamani uključuje prodiranje metana sa morskog dna duž tektonskih rasednih linija. Na osnovu ove ideje, kako je metan izlazio na površinu kroz otvore na morskom dnu, bakterije su oksidirale metan u kalcijum karbonat. Tako su se cevi formirale duž dizanja metana i prerasle u stubove. Na kraju, plime i oseke i vremenska erozija razotkrili su stubove.

Mini atoli

Međutim, Načev i Sinjovski imaju šta da kažu o teoriji metana u svom radu iz 2014. Eocenski grebeni Varne u severoistočnoj Bugarskoj. Oni predstavljaju brojne validne argumente protiv metana i umesto toga predlažu da se alge i bakterije kalcificiraju kako bi započele proces stvaranja mini atola. Za atole su se vezali i drugi organizmi. Nakon toga, tokom vremena, složen proces je prouzrokovao da atoli rastu naviše kako se nivo peska povećavao, pri čemu su atoli uvek ostajali tik iznad nivoa peska. Centri su prvobitno bili ispunjeni peskom. Kada su stubovi postali izloženi elementima, pesak je brzo erodirao ostavljajući izgled šupljih cevi koje ljudi danas često vide u kamenoj šumi Pobiti Kamani.

Konzervacija Pobiti kamana

Od 1937. godine izdato je nekoliko zaštitnih naloga, a spomenici su sada klasifikovani kao „zaštićeno“ područje. UNESCO ima lokaciju na svojoj probnoj listi svetske baštine, ali istraživači bi želeli da Kamena šuma postane nacionalni i evropski geopark. To je zato što poseduju ogromnu priliku za naučno istraživanje i mogu ponuditi mnoge obrazovne koristi.

Pored jedinstvenog pustinjskog okruženja u kojem se nalaze mnoge životinje i štiti niz ugroženih biljnih vrsta, kamena šuma Pobiti Kamani je jedinstvena u svetu. To je jedno od retkih mesta gde posetioci mogu da putuju u prošlost da bi videli 50 miliona godina staro bugarsko more.

Mr. D. Tovarišić