Kada su u pitanju drevne civilizacije, većina ljudi misli na Grke i Rimljane. Razumljivo je, naravno. I jedni i drugi su na neki način oblikovali moderno društvo, bilo da se radi o njihovim dugotrajnim društvenim, kulturnim ili političkim uticajima. Međutim, postoje desetine civilizacija koje su postojale mnogo pre nego što su Grci i Rimljani dali svoj pečat na ljudsku istoriju. Od starih Egipćana do manje poznatog naroda Jiahu, te najranijih ljudskih ostataka autohtonog naroda Australije od pre oko 50.000 godina, sledeći članak ukratko istražuje šest najstarijih civilizacija na svetu.

6. Civilizacija Maja (Oko 2600. pne – 900. ne)

Civilizaciju Maja su uglavnom činili domorodački narodi Centralne Amerike i Meksika. Njihov način života lovaca-sakupljača može se pratiti do 7000. godine pre nove ere, ali prva stalna naselja su izgrađena oko 2600. godine pre nove ere. Otprilike u to vreme su se desili najraniji razvoji u poljoprivredi. Na njihovom vrhuncu, njihova populacija je premašila 19 miliona ljudi. Gradili su ekstravagantne strukture, hramove i piramide — neke veće od onih u Egiptu. Njihova religija nije u potpunosti shvaćena, ali narod Maja je verovao u raj i podzemni svet poznat kao Ksibalba. Često su prinosili ljudske žrtve kao prinose svojim bogovima, ali pošto su verovali da duhovi jednostavno prelaze na sledeći svet, nije bilo ničeg zlonamernog u ritualnom činu.

Oni su takođe bili stručni zapisničari i astrolozi koji su mogli da snime mesečeve i solarne cikluse, kao i kretanje planeta. Danas su možda najpoznatiji po svom kalendaru koji je 21. decembar 2012. označen kao kraj vremena. Njihova sopstvena propast došla je mnogo pre toga; međutim, istoričari ostaju zbunjeni kako je tako napredna civilizacija mogla iznenada propasti. Bez obzira na to, potomci naroda Maja i dalje žive u delovima Centralne Amerike.

5. Stari Egipćani (Oko 3150. pne – 30. pne.)

Staroegipatska civilizacija je nastala kada je kralj Menes — prvi faraon — ujedinio Gornji i Donji Egipat 3150. godine pre nove ere. Uglavnom, njen narod se okupljao duž obala reke Nil. Oni su odgovorni za neke od najvećih građevina ikada izgrađenih, uključujući Veliku piramidu u Gizi, jedno od sedam čuda antičkog sveta.

Stari Egipćani se mogu definisati kao civilizacija „prvih“. Napravili su ogroman napredak u matematici i bili su pioniri medicinske nauke. Oni su bili prvi ljudi koji su koristili vodene puteve kao trgovačke puteve i pravili oruđe od bronze. Oni su takođe zaslužni za razvoj prvog fonetskog pisma koje je široko korišćeno zbog pronalaska papirusnog papira, što je zauzvrat dovelo do razvoja prvog poštanskog sistema. Verovali ili ne, oni su bili i prvi ljudi koji su koristili pastu za zube i nosili perike. Zbog brojnih ratova i invazija, njihova drevna kultura je vremenom polako zamenjena.

4. Civilizacija Doline Inda (Oko 3300. pne – 1900. pne)

Protežući se od današnjeg Avganistana i Pakistana do severozapadne Indije, civilizacija doline Inda pokrivala je 1,25 miliona kilometara, što je čini najrasprostranjenijom civilizacijom drevnog sveta. Najraniji ljudi su se okupljali oko sliva reke Ind, osnivajući zemljoradnička naselja. 3300. godine pre nove ere istoričari uglavnom primećuju prve znake urbanizacije . Do 2500. godine pre nove ere, civilizacija doline Inda je napredovala, njeni ljudi su živeli u desetinama visoko razvijenih i prostranih urbanih centara. Postoje čak i dokazi da su kuće imale pojedinačna kupatila koja su dovela do sofisticiranog podzemnog kanalizacionog sistema.  

Lokalni ljudi su imali sistem pisanja. Bili su i veliki matematičari. Ali ono što je zapanjujuće je da arheolozi nisu pronašli tragove ratovanja ili masovnog nasilja. Procenjuje se da su živeli bez oklopa i oružja više od 700 godina. Umesto toga, oni su bili miran narod koji je prijateljski trgovao sa susednim civilizacijama. Možda je ta nezainteresovanost za rat dovela do njihovog pada od strane centralnoazijskih osvajača. Drugi istoričari, međutim, tvrde da je njihov kraj bio posledica velike poplave.

3. Mesopotamija (Oko 3500 pne – 500 pne)

Dugo vremena su naučnici verovali da je Mesopotamija bila prva civilizacija. Smeštena između reka Tigra i Eufrata, njeno ime znači „između (meso) reka (potamos)“. Danas region obuhvataju Irak, Kuvajt, Tursku i Siriju. Hiljadama godina, rani ljudi su živeli u malim naseljima koja su se na kraju transformisala u raspršene zemljoradničke zajednice oko 8000 godina pre nove ere. Izgrađena na plodnoj zemlji, ideja poljoprivrede se ubrzo razvila uporedo sa pripitomljavanjem životinja. Ove zajednice su se proširile u ono što smatramo gradovima, a Uruk je bio prvi oko 3500. godine pre nove ere. Na svom vrhuncu, bio je dom za oko 50.000 ljudi.

Pored poljoprivrede, Mesopotamija je poznata po unosnoj trgovini i osnivanju raznih industrija, uključujući zidanje, obradu metala i kožu. Istoričari čak smatraju da su njeni ljudi odgovorni za pronalazak točka. Međutim, region su zauzeli Persijanci oko 539. godine pre nove ere. Do trenutka kada je Aleksandar Veliki osvojio Persijsko carstvo oko dve stotine godina kasnije, većina mesopotamskih gradova i kulture bila je potisnuta.

2. Jiahu (Oko 7000 pne – 5700 pne)

Naselje Jiahu se nalazi u centralnoj ravnici drevne Kine, oblasti koja je danas poznata kao provincija Henan. Stanovnici ovog naselja pripadali su najstarijoj priznatoj civilizaciji u zemlji. Područje je bogato artefaktima, što ga čini snom arheologa. Pored uobičajenih drevnih nalaza kao što su grnčarija i alati, ljudi su otkrili zapise o najranijim primerima kineskog pisanja i dokaz da su oni bili proizvođači najstarijeg vina na svetu. Jedno od najznačajnijih otkrića bila je flauta od kosti koja se smatra najstarijim radnim muzičkim instrumentom. Obično isklesane od kosti krila ždrala, ove flaute su najverovatnije korišćene u posebnim ceremonijama.

Kraj naselja došao je oko 5700. godine pre nove ere kada su se obližnje reke izlile i poplavile to područje. Pretpostavlja se da su ljudi iz Jiahua napustili svoj dom da bi se naselili negde drugde, iako nema naznaka gde bi to moglo biti.

1. Autohtoni Narodi Australije (Oko 50.000 P.N.E.)

Autohtoni narodi Australije bili su stanovnici kopnene Australije i njenih ostrva pre dolaska evropskih kolonizatora. Opšte se veruje da su oni prvobitno došli iz jugoistočne Azije u vreme kada je nivo mora bio nizak, a kopneni mostovi opsežniji. Istraživanja pokazuju da su oni najstarija civilizacija na zemlji. Najraniji ljudski ostaci se mogu pratiti unazad otprilike 50.000 godina; međutim, neuverljivi podaci sugerišu da su možda postojali još pre 80.000 godina

Mr D. Tovarišić